Nasze pokazy na Pikniku Naukowym w Warszawie były ściśle związane z tematyką Pikniku, którego hasło przewodnie brzmiało "Czas". Wszystkie nasze pokazy były interaktywne, a część z nich miała także element rywalizacji między uczestnikami. Oczywiście nie zapomnieliśmy o przemyceniu podczas zabawy komentarzy oraz wyjaśnień, aby uczestnicy bawiąc się przy okazji poznali istotę obserwowanych zjawisk.
Pokazy
Dźwięk w pułapce czasu
Badanie poziomu natężenia oraz widma dźwięku. Czy dźwięk można zobaczyć? Owszem, ale najpierw trzeba go zamknąć w "pułapce czasu". Zwiedzający stanowiska komputerowej analizy dźwięku będzie mógł po „zamrożeniu” swego własnego głosu „zobaczyć” go i zrozumieć sens takich jego własności jak wysokość, barwa i poziom natężenia dźwięku. Stanowisko I: Badanie poziomu natężenia dźwięku. Uczestnik szepcze, mówi, krzyczy w stronę sonometru (umieszczonego w klatce akustycznej celem izolacji od dźwięków otoczenia). Rejestrowany poziom natężenia dźwięku jest porównywany on-line z różnymi typowymi i nietypowymi poziomami natężeń dźwięków w otoczeniu człowieka. Stanowisko II: Rejestracja on-line widma dźwięku. Uczestnik obserwuje widmo generowanych przez siebie dźwięków na monitorze, sprawdza możliwości modulacji swojego głosu poprzez próbę dopasowania się do widma np. śpiewaka operowego. Opuszczając stanowisko zwiedzający otrzyma wydruk ze „zdjęciem” i parametrami swego głosu.
Ilość obrotów w czasie. Jak to kontrolować?
Zasada zachowania momentu pędu. Prezentujemy serię kilku pokazów:
- Siadając z wirującym kołem rowerowym na obrotowej platformie widz ma okazję samemu "poczuć" zasadę zachowania momentu pędu obracając "do góry nogami" wirujące koło.
- Instruktaż jak się wykonuje piruety: Widz siada na wirującej platformie z ciężarkami w rękach i zmienia ich położenie (odległość od osi obrotu) odczuwając na "własnej skórze" zmianę prędkości obrotowej. Pytanie do "Piknikowiczów" : Czy nie jest tu łamana zasada zachowania energii?
- Przedziwne zachowania wirujących przedmiotów codziennego użytku, instruktaż, jak samemu zrealizować w prosty sposób wprawiające w osłupienie "wirujące eksperymenty".
Czas nieważkości i czas przeciążenia
Siły i przeciążenia działające codziennie na nas. Nawet w "szarym" codziennym życiu doświadczamy niezwykłych zjawisk trzeba tylko umieć je zauważyć. Na przykład zwykły bieg łączy się z fazami, w których odczuwamy stan nieważkości oraz takimi, w których odczuwamy przeciążenie. Chcemy pokazać Piknikowiczom z jakimi przeciążeniami stykami się używając własnego ciała w życiu codziennym. Mierzyć będziemy on-line przyspieszenie ochotników w czasie skoku ze stopnia do ćwiczeń aerobiku. Widzowie zobaczą, że nawet skok z takiej wysokości pozwala osiągnąć przeciążenia rzędu kilku g (czyli, że ich ciężar był w tym momencie jest kilka razy większy niż normalnie) oraz stan nieważkości (czyli, że ich ciężar jest zerowy w czasie około 0,2 sekundy. Niezbędne jest dokładne wyjaśnienie publiczności dlaczego w pewnej fazie skoku pojawia się stan nieważkości (zwłaszcza, że nie ma on nic wspólnego z prędkością osoby wykonującej doświadczenie (co jest najczęstszym spotykanym błędnym wyjaśnieniem zjawiska).
Czas zabawy i czas nauki. Baw się i ucz się
Zabawki ilustrujące zasady zachowania w Fizyce. Przedstawiliśmy miedzy innymi: silnik cieplny -"Pijącego ptaka", "dzięcioła" zsuwającego się z "pnia" dzięki drganiom, "chiński baczek" stający na "głowie", "kamień celtycki" zamieniający drgania na ruch obrotowy, zabawki fikające koziołki oraz drepczące w dół równi. Pokazy dla najmłodszych ale... dla wnikliwych Piknikowiczów wyjaśnienie niektórych z pokazanych zjawisk było prawdziwym wyzwaniem.
Czas porządku czy czas chaosu?
Drgania w jednej płaszczyźnie wahadła złożonego. W zależności od energii początkowej wahadła obserwujemy ruch wahadła deterministyczny - całkowicie przewidywalny albo chaotyczny - zupełnie "nieobliczalny".
Czas oddziaływania - czas pola. Czy energia bierze się "znikąd"?
Pokazaliśmy uczestnikom akcelerator magnetyczny. Kule stalowe zderzając się w obecności pola magnetycznego "uzyskują dodatkową energię kinetyczną z niczego". Dla porównania pokazaliśmy typowy obraz zderzenia kul w "kołysce Newtona". Szczegółowa analiza zjawiska będzie dla wielu uczestników niespodzianką. Pokaz przybliży w namacalny sposób powszechne w fizyce współczesnej pojęcie pola i jego energii.
Pokazy przygotowali i zaprezentowali doktorzy inżynierowie: Krzysztof Wojciechowski, Adam Chudecki, Dariusz Cybulski, Dariusz Krzyżański, Ireneusz Owczarek, Piotr Słoma, Janusz Tomaszewski oraz mgr Bożena Kasińska - Kwinkowska, mgr inż. Janusz Kuliński, mgr inż. Krzysztof Mońko.
Więcej informacji w Życiu Uczelni (129) str. 28-29.
